Umowa o pracę, ciąża i świadczenia z ubezpieczeń społecznych

ZATRUDNIENIE | Kwestionowanie umowy o pracę ze względu na krótkotrwałość faktycznego jej świadczenia jest nieuzasadnione i niedopuszczalne. Prowadzi bowiem do bezprawnego unicestwienia konstytucyjnie chronionego prawa do zabezpieczeń społecznych kobiety w ciąży.

W różnych okresach w II RP pojawiały się doniesienia medialne o tym, że ZUS masowo podważa umowy o pracę zawierane z kobietami ciężarnymi, co stawało się podstawą do ich wykluczenia z systemu ubezpieczeń społecznych. Organy rentowe, korzystając ze swoich uprawnień kontrolnych, mogą dążyć do wykazania, że umowa zawarta z kobietą ciężarną miała charakter pozorny (art. 83 k.c.) bądź zmierzający do obejścia prawa (art. 58 k.c.). W obu przypadkach może to skutkować uznaniem tytułu do ubezpieczenia za nieważny. Zarzuty te dotyczą dwóch rodzajów sytuacji. Po pierwsze, kiedy organ rentowy wykazuje, że umowa o pracę została zawarta wyłącznie na papierze, a praca nie była faktycznie świadczona.

Po drugie natomiast, kiedy praca jest wprawdzie świadczona, ale z różnych względów niedotyczących samego stosunku pracy, ZUS uznaje, że umowa o pracę jest nieważna jako zmierzająca do obejścia prawa, czy też zawarta dla pozoru. Pierwszy przypadek nie budzi większych kontrowersji. Natomiast na osobną uwagę zasługuje druga sytuacja.

Problematyczne okazuje się w tym przypadku, że nie do końca jasny jest wzorzec w oparciu, o który ZUS ocenia umowy o pracę jako nieważne.

Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że w przypadku uznania, że pracownik po zawarciu umowy o pracę istotnie podjął pracę i wykonywał wynikające z umowy obowiązki, a pracodawca świadczenie...